Wie was... Lenin?

Bron: De Internationale, Nederlandstalig theoretisch orgaan van de IVe Internationale, 1998, herfst, (nr. 65), jg. 42
Vertaling: Robbert van der Vos
Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren? — Graag bronvermelding !

Standaard     Leesmodus     Printmodus

V.I. Lenin werd geboren als Vladimir Iljitsj Oeljanov op 22 april 1870 in de aan de Wolga gelegen provinciestad Simbirsk. Lenin zijn vader was een middelbare schoolonderwijzer die uiteindelijk opklom in de ambtenarij tot provinciale directeur van het basisonderwijs. Zijn moeder gaf ook les. Beiden waren zeer begaan met het algemeen welzijn en Lenin kreeg, samen met zijn twee broers en twee zussen, op een vroege leeftijd zowel een verlangen om te leren als een sterke overtuiging om de levens van de gewone Russen te verbeteren mee. In 1881 werd, vlak na de dood van zijn vader, Lenins oudste broer Alexander gearresteerd in Sint-Petersburg vanwege het samenzweren tegen de tsaar. Hij werd veroordeeld en opgehangen. De tragische gebeurtenis greep de jonge Lenin zeer aan, maar er is geen reden om aan te nemen dat dit hem tot het omarmen van de revolutionaire beweging bracht. In plaats daarvan verdiepte hij zich in radicale geschriften, vooral die van Karl Marx en Nikolaj Gavrilovitsj Tsjernysjevski, en zette zijn opleiding voort. Met een gouden medaille voor zijn middelbare schooldiploma ging hij studeren aan de Universiteit van Kazan, maar hij werd verwijderd en verbannen vanwege zijn ontwikkelende radicale ideeën. In 1891 deed hij echter toch eindexamen in rechten als externe student (extraneus) aan de universiteit van Sint-Petersburg en eindigde als eerste van zijn jaar. Hij was kort actief als advocaat in Samara totdat hij zijn volledige tijd ging wijden aan revolutionaire activiteiten.

Tussen 1893 en 1902 bestudeerde Lenin het probleem van de revolutionaire verandering in Rusland vanuit een marxistisch perspectief en bouwde aan de essentiële kenmerken van wat leninisme zou gaan heten. Met andere marxisten overtuigd van het feit dat de ontwikkeling van het industriële kapitalisme in Rusland de sleutel was tot radicale verandering, worstelde Lenin met het onvermogen van de Russische arbeiders om spontaan, zoals Marx had voorspeld, een radicaal bewustzijn, in staat tot effectieve politieke actie, te ontwikkelen. De arbeiders gedroegen zich wat dit betreft net als de boeren, wiens onvermogen om te reageren op radicale oproepen jarenlang de populistische revolutionairen had gefrustreerd. Om dit probleem op te lossen ontwikkelde Lenin het idee dat een radicaal bewustzijn tot ontwikkeling moest worden gebracht onder de arbeiders door agitatie van een goed georganiseerde revolutionaire partij.

Gedurende deze periode begon hij het pseudoniem ‘Lenin‘ te gebruiken. En hij ontmoette en trouwde met Nadezjda Konstantinovna Kroepskaja. In 1895 werd Lenin gearresteerd, gevangen gezet en verbannen naar Siberië samen met andere leden van de marxistische organisatie ‘Bond van de Strijd’. Lenin ging in 1900 naar het buitenland en samen met Georgi Valentinovitsj Plechanov en anderen organiseerde hij de clandestiene krant ‘Iskra‘ (De Vonk), bedoeld om radicaal bewustzijn te doen ontvlammen. In zijn publicaties in de Iskra verwierp Lenin heftig het idee van een politiek verbond met de liberalen of andere elementen van de bourgeoisie (hij was er van overtuigd dat zij zo een dominante positie zouden behouden over de arbeiders en boeren) en benadrukte het belang van sociale, eerder dan politieke, democratie als basis voor individuele vrijheid. Deze fase van de carrière van Lenin culmineerde in de publicatie van zijn pamflet Wat te doen (1902) en de organisatie van de bolsjewistische vleugel van de Russische Sociaal-Democratische Partij in de zomer van 1903. Lenin benadrukte net als zijn populistische voorgangers in de Russische radicale beweging de noodzaak van een voorhoede om de revolutie te leiden.

Na 1903 streed Lenin ervoor om deze voorhoedeorganisatie te ontwikkelen. Lenin werd in deze periode algemeen bekend om zijn absolute toewijding aan de revolutie. Met betrekking tot politieke zaken was hij genadeloos, grof uitvallend naar opponenten en de vijanden kastijdend met bijtend sarcasme en minachting. Hij bleek ook een meesterlijk politiek tacticus te zijn. Hoewel hij in gedwongen ballingschap was tot aan 1911 (afgezien van een korte periode, 1905-1907, gedurende en na de Russische revolutie van 1905) in Londen, Parijs, Genève en andere Europese steden, manoeuvreerde hij zich naar controle over de partijorganen en publicaties. Hij veroordeelde zijn sociaaldemocratische opponenten als mensjewieken (de minderheidsgroep), hoewel hij getalsmatig door hen werd overtroffen.

Velen van de mensjewieken waren even radicaal als Lenin. Zij maakten zich echter zorgen over de dictatoriale kenmerken van zijn voorhoedepartij concept en drongen in plaats daarvan aan op een brede volksbasis onder de arbeiders. Maar Lenin bleef karakteristiek ongeduldig en optimistisch. Hij zag geen gevaar in een revolutionaire elite die oprecht was toegewijd aan het welzijn van de arbeiders en arme boeren; het gevaar lag volgens hem daarentegen bij de politieke liberalen en een kapitalistische bourgeoisie, wiens sociale systeem de maatschappelijke welvaart afroomde van de mensen en wiens imperialistische oorlogen leidde tot dood en verderf.

In 1917 publiceerde Lenin Imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme. In dit boek klaagde hij de Eerste Wereldoorlog aan als een gevecht tussen de imperialistische grootmachten om de controle over de markten, grondstoffen en goedkope arbeid van de onderontwikkelde landen. En omdat noch de Geallieerden noch de Centralen de arbeidersklasse iets te bieden hadden, drong hij er op aan bij alle socialisten om hun steun aan de oorlogsinspanningen te onthouden. Zijn leiding volgend, weigerde de Russische bolsjewieken de regering te steunen in haar oorlogsinspanningen.

De Duitse overheid, op zoek naar mogelijkheden om de Russische oorlogsinspanningen verder te ondermijnen, stond Lenin toe om terug te keren naar Rusland uit ballingschap in Zwitserland (in een afgesloten trein door Duitsland reizend). Hij kwam op 16 april 1917 in Petrograd aan en werd door zijn aanhangers zeer enthousiast ontvangen. In zijn Aprilstellingen, gepubliceerd in de Pravda, de bolsjewistische krant, stelde hij het liberale karakter aan de kaak van de Voorlopige Regering die het tsaristisch regime had vervangen en riep op tot een socialistische revolutie. Op dat moment won hij ook de belangrijke steun van Leon Trotski.

Een mislukte opstand tegen de regering in juli dwong Lenin opnieuw in ballingschap (nu in Finland). Maar het was een korte ballingschap. In september, de toenemende radicale sfeer in Rusland goed aanvoelend, zond hij een beroemde brief naar het centrale comité van de partij waarin hij opriep tot een gewapende opstand. In het geheim teruggekeerd naar Rusland bracht hij met succes de bolsjewieken aan de macht via de Militaire Revolutionaire Comités; en in de eerste week van november slaagde hij erin de regering van Alexander Kerenski ten val te brengen. Op 7 november werd de eerste Bolsjewistische Regering gevormd, Lenin werd de voorzitter.

Lenin nam snel stappen om de bolsjewistische macht te consolideren. Hij reorganiseerde de verschillende partijfacties in de Russische Communistische Partij en herinrichtte de deplorabele Russische economie volledig volgens marxistische uitgangspunten. Om het land uit de oorlog te leiden, accepteerde hij een vredesverdrag met Duitsland in 1918 in Brest-Litovsk. Hetzelfde jaar brak de burgeroorlog uit en was hij gedwongen om het Rode Leger op de been te brengen tegen de reactionaire krachten. De reactionairen, ook bekend als de Witten, werden ondersteund door de Geallieerden en werden pas in 1921 verslagen.

Tegen die tijd lag de Russische economie in puin en was het ongenoegen onder de boeren en arbeiders gevaarlijk wijdverbreid. Geconfronteerd met zulke problemen was Lenin gedwongen een stap terug te doen van zijn pure marxistische politiek en lanceerde de Nieuwe Economische Politiek (NEP). Hij stond economische concessies toe aan buitenlandse kapitalisten om zo de handel te bevorderen; hij plaatste enige lichte industrie en de meeste kleinhandel terug in private handen; en om de boeren tegemoet te komen stond hij hen toe hun producten op de open markt te verkopen. Ondanks deze kleine concessies bleef Lenin streven naar zijn doel van een marxistisch Rusland en uiteindelijk een marxistische wereld. In 1919 richtte hij de Komintern op.

Op 25 mei 1922 kreeg Lenin een beroerte die hem gedeeltelijk verlamde. Hij kreeg ook last van de complicaties van de aanslag op zijn leven uit 1918. Na een reeks beroertes stierf Lenin op 21 januari 1924, 53 jaar oud.

Deze biografie is terug te vinden op de website Marxism-Leninism Project. De site is gewijd aan de schriftelijke werken van Karl Marx en V.I. Lenin. Naast biografieën van Marx, Lenin en andere vertegenwoordigers van het socialistische politieke gedachtegoed, bevat de site teksten van beide heren. De marxisme-sectie bevat brieven van Marx geschreven tussen 1836 en 1857 en toespraken en teksten als Het Communistische Manifest en delen van Het Kapitaal. Teksten van Lenin dateren van zowel voor als na de bolsjewistische revolutie van 1917 in Rusland. Daarnaast is er een fotoarchief met afbeeldingen van Marx en Lenin, maar ook Leon Trotski, Mao Zedong, Fidel Castro en andere leiders. Tevens vindt men er links naar andere marxistische sites. Adres: [URL bestaat niet meer – MIA]