Joseph Dietzgen was leerlooier en filosoof. Marx noemt hem op het Haagse congres van de Internationale in 1872 ‘onze filosoof’ en heeft eens gesteld dat Dietzgen een van de geniaalste arbeiders is. Politiek speelt hij in Chicago in 1886 een rol in de roemruchte ‘Haymarket’-affaire, die mede aanleiding vormt voor de latere jaarlijkse 1 mei-viering van de internationale arbeidersbeweging. Als een der weinigen binnen de sociaaldemocratische arbeidersbeweging van de 19e eeuw houdt Dietzgen zich uitvoerig met filosofie bezig. Dietzgen boeit omdat hij klassieke vragen behandelt die nog steeds de filosofie bezighouden. Hij ziet de vraag naar de verhouding van ‘zijn en denken’ als de rode draad van de filosofie. Zelf suggereert Dietzgen een oplossing die verwant is aan het denken van Feuerbach, en aan dat van Marx en Engels. Maar ook Kant werkt door. De ‘autodidactische handwerker’ Dietzgen pleit voor een materialistische dialectiek en een dialectisch-materialistische kennistheorie en wereldbeschouwing.
Uitgebreide biografie en een uitputtend werk over zijn filosofie door Jasper Schaaf.
Joseph Dietzgen
1828 – 1888
Werken:
Zwart of wit, 1861
Inleiding bij de bundel artikelen Zwerftochten in het gebied van de kennistheorie, 1886
Het wezen van de menselijke hoofdarbeid, 1869
Het evangelie van de Sociaal-Democratie, 1870-1875
Ook onze Vorst-Rijkskanselier, 1876
De grenzen der kennis, 1877
De toekomst van de Sociaaldemocratie, 1878
Materialisme, 1888
Kennis en waarheid, 1888
