K.Marx - F.Enggels
Tiểu luận về chiến tranh
Nếu như có lúc nào đó có cơ hội giải phóng Pa-ri thì đó chính là 8 ngày vừa qua. Cuộc tấn công kiên quyết của đạo quân Loa-rơ được tăng cường bằng tất cả những đơn vị mà người ta có thể điều từ miền Đông nước Pháp đến chống lại đạo quân giám sát của công tước Mếch-clen-bua, phối hợp với cuộc đánh thọc ra en masse[1*] của tất cả những đơn vị quân đội có kỷ luật của Tơ-rô-suy, cả hai cuộc tấn công ấy được tiến hành đồng thời và hơn nữa được tiến hành trước khi hoàng thân Phri-đrích-các-lơ có thể đem tập đoàn quân thứ hai đến, đó là kế hoạch duy nhất có hy vọng thắng lợi. Mà nếu như chúng ta tìm hiểu đối sách của quân Đức thì nhất định chúng ta sẽ đi đến kết luận là kế hoạch ấy có nhiều triển vọng thành công hơn là người ta có thể chờ đợi khi thoạt nhìn.
Tuần trước, ở Pa-ri có 17 sư đoàn bộ binh Đức kể cả sư đoàn Vuyếc-tem-béc; trái với tin tức ban đầu không đúng với sự thật, sư đoàn này đã không bỏ trận địa của nó ở giữa sông Xen và sông Mác-nơ. Đạo quân quan sát do công tước Mếch-clen-bua chỉ huy gồm 2 sư đoàn Bắc Đức và 2 sư đoàn Ba-vi-e, không kể kỵ binh. Sau trận Cun-mơ, đáng lẽ đuổi sát quân Ba-vi-e thì Đ' Ô-ren-lơ lại vận động về phía bắc và phía tây theo hướng Sa-tơ-rơ, ở đây chúng tôi tạm thời mất tin tức của nó. Quân Đức đối phó với cuộc tiến quân ấy bằng việc chuyển chính diện về phía tây, quân Ba-vi-e của Phôn Đe Tan giữ khu vực từ Ê-tam-pơ đến A-bli trong khi các sư đoàn 17 và 22 tiến về Sa-tơ-rơ và Đri-ô. Đri-ô bấy giờ lại bị quân Pháp chiếm, người ta dự đoán rằng tướng Đ'Ô-ren-lơ được sự chi viện của các đơn vị của tướng Kê-rát-ri và những đơn vị viện binh khác mưu toan vòng qua đạo quân quan sát và bất ngờ xuất hiện trước đạo quân đang bao vây Pa-ri. Mưu toan ấy tỏ ra nguy hiểm đối với bá tước Môn-tơ-kê đến mức ông ta lập tức cử những đơn vị ở gần nhất là những đơn vị của quân đoàn 5 và quân đoàn 12 đi chi viện cho công tước Mếch-clen-bua và hạ lệnh cho quân đoàn 2 Ba-vi-e và quần đoàn 6 Bắc Đức cũng như sư đoàn 21 và sư đoàn Vuyếc-tem-béc chuẩn bị sẵn sàng tiến xuống miền Nam khi cần. Lực lượng viện binh được cử đi sớm hơn đã tạo khả năng cho công tước Mếch-clen-bua chiếm lại Đri-ô ngày 17 và ngày 18 truy kích địch quá Sa-tô-nớp. Khó nói rõ những đơn vị nào của quân Pháp thua trận ở đây. Có lẽ đấy là những đơn vị của đạo quân Loa-rơ nhưng đương nhiên không phải là cả đạo quân Loa-rơ. Từ đó không có tin tức gì về sự vận động tiếp theo của quân Pháp; trong khi đó, thời gian cứ trôi đi và hoàng thân Phri-đrícb-các-lơ ngày càng tiến đến gần và hiện nay chắc chắn đã đến cách cánh trái của công tước Mếch-clen-bua một cự ly cho phép chi viện được.
Không nên nghi ngờ gì nữa là quân Pháp đã bỏ lỡ cơ hội cực kỳ thuận lợi. Cuộc tiến công của đạo quân Loa-rơ đã gây ra ấn tượng lớn đối với Môn-tơ-kê đến mức ông ta không hề do dự một phút nào ra ngay một bản mệnh lệnh mà trong trường hợp phải thực hiện thì mệnh lệnh này không phải gì khác hơn là rút bỏ cuộc bao vây Pa-ri. Theo sự tính toán của chúng tôi, những đơn vị thuộc quân đoàn 5 và quần đoàn 12 tiến theo hướng về Đri-ô gồm mỗi đơn vị không quá 1 lữ đoàn hoặc cả thảy 1 sư đoàn; nhưng ngoài những đơn vị này còn có 2 sư đoàn Ba-vi-e, 3 sư đoàn Bắc Đức và 1 sư đoàn Vuyếc-tem-bẻc được tách ra để chuẩn bị sẵn sàng tiến đánh Đ'ô-ren-lơ ngay khi cần đến. Như vậy trong 17 sư đoàn ở quanh Pa-ri ít ra có 7 sư đoàn, khi cần, đã phải tiến đánh đạo quân đi cứu viện thành phố, 7 sư đoàn ấy chính là những sư đoàn đóng giữ khu vực phía nam Pa-ri. Thái từ chỉ còn lại quân đoàn 2 và đại bộ phận quân đoàn 5 để đóng giữ một khu vực rộng lớn từ sông Xen gần Soa-di qua Véc-xây đến Xanh- Giéc-manh trong khi quân đoàn cận vệ, quân đoàn 4 và một bộ phận lớn của quân đoàn 12 phải giữ toàn bộ phòng tuyến phía bắc từ Xanh Giéc-manh vòng qua Gô-nét-xơ và xanh-bri-xơ vượt qua sông Mác-nơ rồi lại về sông Xen phía trên Pa-ri. Như vậy là 10 sư đoàn bộ binh giữ một chính diện bao vây là 40 dặm hoặc mỗi sư đoàn phải giữ một chính diện 4 dặm. Sự phân tán lực lượng như vậy sẽ làm cho vòng vây chỉ còn là tuyến quan sát thuần túy; và quân của Tơ-rô-suy gồm 8 sư đoàn do Đuy-cơ-rô chỉ huy và 7 sư đoàn nữa thuộc đạo quân thứ ba của Tơ-rô-suy do chính ông trực tiếp chi huy có thể có ưu thế về số lượng ít ra là gấp ba lần so với địch ở bất cứ điểm nào mà Tơ-rô-suy lựa chọn để tấn công. Với ưu thế binh lực đó, thắng lợi của ông ta được bảo đảm. Ông ta có thể chọc thủng mặt trận của quân Đức, chiếm và phá hủy pháo công thành, đạn dược và kho tàng của nó và giáng cho nó những thiệt hại về người đến mức cuộc bao vây chặt chẽ Pa-ri, chứ đừng nói đến vây đánh, trở nên không thể tiến hành được trong một thời gian nhất định.
Cho tới đây, chúng tôi chỉ xem xét khả năng của Tơ-rô-suy, không kể là những đạo quân của Loa-rơ như thế nào. Đạo quân này đương nhiên không thể ngang với 11 sư đoàn quân Đức được cử đi đánh nó nếu tất cả những sư đoàn ấy tập trung ở một địa điểm. Nhưng khả năng tập trung ấy hầu như bị loại trừ. Hoàn toàn có thể là cuộc tấn công táo bạo và nhanh chóng của Đ'ô-ren-lơ phối hợp với cuộc đánh thọc ra lớn tiến hành đồng thời của Tơ-rô-suy làm thất bại kế hoạch của Môn-tơ-kê. Không thể rút ra được một quân đoàn nào bị Tơ-rô-suy tấn công để đi đánh Đ'ô-ren-lơ. Như vậy là trong hai viên tư lệnh quân Pháp, viên nào sẽ phải chiến đấu với chủ lực của Đức, có thể là ngẫu nhiên, nhưng lực lượng của Pháp gộp lại trội hơn rất nhiều so với bất cứ lực lượng nào mà quân Đức có thể đưa ra chống lại quân Pháp vẫn là một thực tế. Khoảng cách giữa Pa-ri và Đri-ô chưa đầy 50 dặm. Trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công vào quân Đức đồng thời từ hai phía và bằng tất cả những lực lượng mà quân Pháp có trong tay để thực hiện mục đích ấy thì hoàn toàn có khả năng là mấy sư đoàn vẫn hành quân giữa hai điểm ở hai đầu ấy do đó không thể sử dụng ngay được. Nếu như cuộc tấn công tiến hành đồng thời thực sự thì ưu thế hầu như áp đảo về số lượng của quân Pháp - hoặc ở phía Đri-ô hoặc ở phía Pa-ri- là điều không còn nghi ngờ gì nữa, do đó hầu như không thể không giành được thắng lợi, dù chỉ một thắng lợi thôi. Chúng tôi biết rất rõ rằng những cuộc chuyển quân hiệp đồng đi liền với những trở ngại và khó khăn to lớn như thế nào và chúng thường hay không thành công ra sao. Nhưng trường hợp này nên nhớ rằng muốn thắng chỉ cần có một điều kiện: hai cuộc tấn công phải diễn ra chính xác và cùng một lúc Ngoài ra, rõ ràng là trong tình hình các đạo quân cách nhau 40 dặm, quân Phổ cũng phải hiệp đồng sự chuyển quân của họ.
Không thể giải thích được tại sao Đ'ô-ren-lơ cũng như Tơ-rô-suy không có biện pháp gì để lợi dụng những cơ may đến với họ như vậy. Những trận đánh nhỏ gần Đri-ô và Sa-tô-nớp đương nhiên không phải là những cuộc chiến đấu khiến đạo quân Loa-rơ bị đánh lui; tham gia những trận này chỉ có không quá 3 sư đoàn Đức trong khi đạo quân Loa-rơ có ít ra 8 sư đoàn. Đ'ô-ren-lơ chờ thêm viện binh chăng; chim bồ câu đưa thư cung cấp tin tức bay lạc đường chăng; có sự bất đồng giữa ông và Tơ-rô-suy chăng, - chúng tôi không thể nói được. Dù sao sự trùng trình ấy lã vô cùng nguy hại cho công việc của họ. Hoàng thân Phi-đrích-các-lơ tiếp tục tiến quân và lúc này có lẽ đã đến gần đạo quân của đại công tước Mếch-clen-bua đến mức có thể hợp đồng tác chiến với nhau và 6 sư đoàn ở sát Pa-ri có thể lưu lại đó. Từ lúc tình huống sẽ như vậy thì hai vị tướng Pháp lại mất thêm một thời cơ giành thắng lợi và có lẽ là thời cơ cuối cùng của họ.
[Chương trước] [Mục lục] [Chương tiếp theo]
[1*]. tổng, trên quy mô lớn