Geschreven: 1927
Bron: Uitgave van de Oppositiegroep der KPB, Ukkel, s.d., 32 p.
Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
Laatste bewerking: 30 december 2008
| Zie ook: • Open brief van Leon Trotski aan de Russische arbeiders! • Platform van de Verenigde Oppositie • Documenten van de Linkse Oppositie • Een historisch document |
Iedere keer dat diepgaande inwendige strijd de arbeidersbeweging beroert, schreeuwt de bourgeoisie over deze dodelijke ineenstorting, en over de zegepraal van zichzelf.
Hoe zou zij kunnen begrijpen, zij wier rol in de geschiedenis ten einde loopt, dat deze beroeringen de kentekens zelf zijn van de ontegensprekelijke leefbaarheid van de proletarische revolutie?
De proletarische revolutie, heeft Marx gezegd, verzaakt nooit aan haar eigen kritiek. Zij is onverzoenlijk voor haar zwakheden en onvolmaaktheden. Zij is hard en streng voor al degenen die haar, op welke wijze ook, in de weg staan. Deze inwendige strijd ontwapent haar in het geheel niet tegenover de vijand. Zij verzekert integendeel, na elk van haar verzwakkingen, aan de proletarische revolutie, een nieuwe ontplooiing van haar krachten. En dikwijls, hoe heviger en straffer deze inwendige strijd is geweest, hoe heviger de verdere ontwikkeling van deze krachten is.
Toen Marx en Engels het bewuste proletariaat op de hoogte brachten van zijn eigen historische loop, in hun manifest en in hun werken, gaven zij tezelfdertijd de elementen aan van een zelfkritiek, die niet mag ophouden te bestaan in de schoot van de arbeidersbeweging, zonder dewelke zij bedreigd wordt met neiging tot ontaarding en verval. Zij verklaarden een oorlog zonder genade aan het kleinburgerlijk socialisme, aan al zijn utopieën en zijn menslievende zotheden, vervalste kopieën van de meest bedrieglijke bourgeoisideeën.
Deelnemen aan de gehele strijd tegen het kapitalisme en zonder ophouden, al het afval om zo te zeggen, van de ideeën en elementen die hij aan zijn vijanden zelf ontleent, uit deze strijd uitstoten, dat is de dubbele wet die Marx en Engels nauwkeurig aan de proletarische revolutionair voorschrijven.
Toen de Commune van Parijs overwonnen was, schreef Marx niet alleen een prachtige verheerlijking van een heldhaftige opstand. Hij stelde ook met een verbitterde aanhouding de verkeerde en rampspoedige begrippen in het licht, welke de Commune in praktijk had gesteld.
Het is in deze onverzoenlijke oorlogsgeest tegen elk corruptie-element in het innerlijke van de arbeidersbeweging, waarmee het gehele werk van Lenin daarna vervuld is geweest. Indien de bolsjewistische partij niet tot op het merg doordrongen was geweest van dit marxisme, was de enorme onderneming van 1917 mislukt. Het is zelfs waarschijnlijk dat zij nooit onder het oog zou zijn gezien.
Naarmate de II° Internationale een vrijzinnige kerk werd, geheel onderworpen aan het kapitalisme, heeft de proletarische revolutie er een moeilijker, koppiger, dieper en onverzoenlijker strijd moeten voeren. Zij vond in Duitsland, om haar te vertolken, het genie van Rosa Luxemburg. Zij vond in Frankrijk haar weg in de pogingen van het revolutionair syndicalisme. In Holland had zij diepzinnige en klare verdedigers in Gorter en Pannekoek. Zij vond elders, zwakkere, maar moedige en taaie helpers.
De oorlog legde de verwoestingen van het opportunisme bloot. Zij waren zo diepgaand en beslissend dat de marxisten niet alleen in verspreide orde, strijd moesten leveren in de II° Internationale zelf, maar verplicht waren er een nieuw internationaal centrum van ordening en leiding van de revolutionaire beweging voor in de plaats te stellen. De bolsjewieken, Lenin in de eerste plaats, speelden in de stichting van dit nieuw organisme, zowel voor als na Oktober 1917, een overwegende rol. De Oktoberrevolutie trok de vurige aandacht der revolutionairen van de gehele wereld op de partij van Lenin.
Zij wilden de geheimen van deze macht doorgronden. In 1919, te Leningrad, stichtten enige der beste helpers van de proletarische revolutie, met de Russische bolsjewieken, de Kommunistische Internationale, in de hoop dat zij de behoedzame en onomkoopbare gids van de wereldstrijd tegen het kapitalisme zou worden. Gedurende verscheidene jaren, gaven Lenin, Trotski en andere machtige revolutionairen er het beste van zichzelf aan. De arbeiders konden geloven dat de Kommunistische Internationale aan haar zending zou beantwoorden.
Zij konden hopen dat door zich de kern van het bolsjewisme eigen te maken, zij er niet slechts in zou slagen aan de arbeiders der andere landen de getrouwe kopie der voorbeelden van de Russische revolutie voor te houden, maar ook hun aanpassing aan de meest verschillende voorwaarden van de revolutionaire strijd.
En nu, de Internationale bestaat nog geen tien jaar en reeds kan zij door haar innerlijke toestand de werkelijke vervulling van haar taken niet volbrengen. Organisatie opgebouwd uit materiaal verkregen uit de meest hevige en meest uitgebreide gevechten welke het proletariaat ooit heeft gevoerd, bevindt zij zich echter reeds op de weg van de scheuring.
De beste van haar elementen zijn in openlijke opstand tegen haar leiding, haar bekend makende als een nieuw opportunistisch gevaar in de rangen van het internationaal proletariaat. Opnieuw, laat de proletarische revolutie haar harde kritiek horen, onverbiddelijk tegen hen, die gisteren nog de beste waren. De revolutionaire voorhoede van de wereld is door de meest bittere inwendige discussies verscheurd.
Wat gebeurt er? Waar gaat men heen? Heeft de bourgeoisie gelijk zich te verheugen? Heeft de sociaaldemocratie gelijk te jubelen?
Ofwel is het nieuwe drama dat op het ogenblik de proletarische rangen doet schudden, het voorteken van een nieuwe sprong naar meer bewustheid, macht en elan? Dat zijn de vragen welke iedere arbeider die de activiteit van de KI volgt, zich stelt.
De bolsjewistische partij nam de macht in de loop van de machtigste revolutionaire vloed welke de wereld tot nu toe heeft gekend. Zij dacht gedurende verscheidene jaren, dat deze vloed het nemen van de macht door de arbeiders in andere landen zou aangeven. Dit vooruitzicht en deze hoop verwezenlijkte zich in het geheel niet. Het is waar dat de proletarische strijd het kapitalistisch regime in geheel Europa in zijn grondvesten deed schudden, voornamelijk in Hongarije, in de Balkan, in Duitsland van 1918 tot 1923. De Engelse algemene staking in 1926, kenmerkte nog een geduchte opgang van de revolutionaire golf. Zij was een overduidelijke aanwijzing van de steeds dieper en dodelijker tegenstrijdigheden, waaronder het kapitalistisch regime lijdt. Maar nergens onderging het een volkomen nederlaag en werd het door een proletarische macht vervangen.
Van de andere kant, had het wereldimperialisme in de loop van deze laatste jaren, zijn werk aan de geduchte revolutionaire beweging in China. De revolutionaire wereldvoorhoede had voor plicht deze beweging uit al haar kracht te steunen, haar zonder ophouden uit te diepen en te verbreden. Maar ten dele door de objectieve voorwaarden, en ook ten dele door de grote fouten begaan door de leiding van de KI, slaagde het Chinese proletariaat, verenigd met de arme boeren, er niet in de bezittende klasse de macht te ontnemen. Hoewel de revolutie van haar kant haar weg graaft en haar krachten vermeerdert voor een machtiger uitbarsting, kunnen de bourgeoisklassen op het ogenblik de plannen van het imperialisme in het reusachtige land van het Verre Oosten begunstigen.
Dit alles betekent echter in het geheel niet, dat de bourgeoisie, ondanks zekere verschijnselen, in een beslissend herstel van haar macht geslaagd is. In de loop van de enorme strijd met het proletariaat, waarin de laatste crisis van het imperialisme haar meesleept, kan zij nog enige gedeeltelijke overwinningen behalen, enige kortstondige economische successen aanstippen. Zij ontsnapt niettemin niet aan de diepe ontbinding waarvan de formatie van de machtigste trusts en monopolies van ons tijdperk zelf het voornaamste kenteken is.
Het feit, zegt Lenin, dat de imperialistische bourgeoisie nog slechts een “levende verrotting” is, verhindert in het geheel niet dat het kapitalisme zich in zekere takken van de industrie, in zekere landen, in zekere perioden, met een buitengewone snelheid ontwikkelt.
Het moeras, de stagnatie van het kapitalisme, kenmerkt zich ook door het feit dat zich een ontzaglijke categorie van renteniers, van kapitalisten die van hun coupons leven, vormt.
Aan de rand van de afgrond die onder het kapitalisme ontstaat, zullen onmiddellijke maar zonder duurzaamheid zijnde successen de snelle nadering van zijn ineenstorting in de warboel van een corruptie, afpersing en een speculatie zonder voorgaande, niet verhinderen.
In de loop der periode welke wij beleven en die we hierboven schetsten, had de KI de volgende dubbele taak:
1° De Russische bolsjewistische Partij op een terrein van strikte verdediging der proletarische macht te houden, ondanks de onvermijdelijke en noodzakelijke concessies;
2° In samenhang neet deze eerste taak in de verschillende secties der KI naar gelang de omstandigheden en de dikwijls van land tot land zeer verschillende voorwaarden, de vervulling van hun historische zending, van proletarische voorhoede voor te bereiden.
De vervulling van deze dubbele taak is op dit ogenblik in angstige mate in gevaar gebracht. Gaan wij de bijzonderste oorzaken van deze verzwakking na.
Na de Oktoberrevolutie moest de Russische Kommunistische Partij in de Kommunistische Internationale een invloed verwerven welke elke andere in de schaduw stelde.
De bolsjewistische partij was sterk door een ondervinding zonder gelijke. Zij was gehard door het vuur van drie revoluties. Zij werd geleid door een geniaal hoofd. In zijn leiding paarde hij aan een onbetwijfelbare politieke kennis de grootste heldhaftigheid en de meest beproefde trouwheid aan de revolutie.
Deze partij geloofde, en terecht, niet alleen de proletarische revolutie van Rusland tot een goed einde te kunnen voeren, doch een machtige stoot aan de revolutionaire beweging der gehele wereld te kunnen geven. Door de pogingen die zij gedurende verscheidene jaren aanwendde, voorzag men het slagen in de verwezenlijking van deze dubbele taak. Lenin leidde haar niet alleen zegevierend in de loop van een burgeroorlog vol onvoorziene omstandigheden en moeilijkheden, maar voerde ook de periode van de Nieuwe Economische Politiek in, door een stoutmoedig maneuver, hetwelk slechts een partij van een uitzonderlijke kracht van samenhang kon uitvoeren.
Intussen deed de bolsjewistische partij uiterste pogingen om de Kommunistische Internationale te verstevigen, haar eerste passen te leiden en haar uit haar instortingen op te richten. Het gehele reusachtige prestige van de bolsjewistische partij en al haar opgedane ondervinding, in bijzondere omstandigheden, konden echter de leiding van de organisatie der revolutionaire voorhoede van de gehele wereld niet voldoen.
Hetgeen Trotski in de “Cours Nouveau” (Nieuwe Koers) voor de Russische Kommunistische Partij zegde, was nog meer van toepassing op de gehele Internationale: “De partij kan niet uitsluitend op de reserves van het verleden leven. Het is voldoende dat het verleden het tegenwoordige heeft voorbereid. Maar het is nodig dat het tegenwoordige ideologisch en praktisch van het verleden op de hoogte zij om de toekomst voor te bereiden.”
De gehele redevoering van Lenin op het IXe Congres van de KI, en de laatste overigens welke uitsprak aangaande de inwendige toestand dezer, was slechts van het begin tot het eind een onderschrijven van ditzelfde idee. Hij drong met een bijzondere kracht aan op het soepel blijven van de KI, aan elke verstarring van haar richtlijnen te ontsnappen en aanhoudend haar ideologisch voedsel te putten uit de ondervindingen van de arbeidersstrijd in de gehele wereld.
De momentele teruggang van de wereldrevolutie, de desorganisatie, het tasten in het duister, de ontmoediging en de versnippering der krachten die zij in de internationale proletarische beweging teweeg brengt, zowel als de nieuwe moeilijkheden die zij in Rusland doet ontstaan, maakten de toepassing van de raadgevingen van Lenin bijzonder moeilijk.
De bolsjewistische partij, waarop een reusachtige verantwoordelijkheid rust, begon in Rusland zelf, in de loop van deze laatste jaren, onder de druk van de neokapitalistische elementen van het land en de stad, en ten prooi aan de intriges van een bureaucratie die zich losmaakt van de arbeiderslagen, haar linkervleugel, die de beste garantie voor het handhaven van de proletarische dictatuur vertegenwoordigde, te verspreiden. De Partij heeft niet weten te ontsnappen aan de gevaarlijke afwijkingen van de arbeiders- en boerenstaat waaraan zij blootgesteld was.
De bolsjewistische partij heeft op een mechanische en misdadige wijze haar scheuringen en verdeeldheid in de gehele Internationale overgeplant. Haar stalinistische meerderheid gebruikt haar gehele enorme materiele macht om haar doorzichten en haar wil op te leggen, zonder de minste aandacht voor de rampspoedige gevolgen van zulk een houding in de rijen van de verschillende secties van de KI.
Het gedrag van de Russische stalinisten schept een operatieterrein buitengewoon gunstig voor de gewetenloze en zonder overtuiging zijnde avontuurlijke en opportunistische elementen, die onder de dekmantel van linkse formules, zonder de minste inhoud, zonder enige betrekking met de feiten en de werkelijke vooruitzichten, de hardnekkigste en meest klaarziende elementen van de internationale communistische beweging met valse beschuldigingen, lasteringen en beledigingen kunnen overstelpen.
Aldus, willen de stalinisten zich bedienen van het in het verleden verworven prestige door de bolsjewistische partij om de werkelijk revolutionaire voorhoede die zich in het huidig tijdperk opheft, tot niets terug te brengen, niet alleen in Rusland, maar ook in de andere landen.
De Russische Oppositie heeft zich opgericht om deze richting te verslaan, en welke ook de vervolgingen zijn waarmee men haar op het ogenblik treft, zij is het die de toekomst voorbereidt, aldus aan het bolsjewisme zijn taak van voorloper behoudende.
De vervalsing der gezichtspunten van de Russische Oppositie door de stalinisten van alle slag gepleegd is een der grootste schandalen voor de huidige arbeidersbeweging.
In de sindsdien beroemd geworden brief van Trotski aan het Historisch Instituut der Russische Partij, legt de grote banneling van Vierny met een onweerstaanbare kracht de bijzondere organisatie bloot welke in het leven werd geroepen om de Oppositie, bij middel van verdachtmakingen, valse documenten en leugens, in diskrediet te brengen en af te zonderen. In het platform dat de Oppositie opstelde voor het XV° Congres van de Russische Partij, verklaarde zij zich echter, dat wat ze te zeggen had met een volstrekte klaarheid en zonder de minste demagogie naar voren brengend. Wat zegt ze over de grond der verschillen welke haar van de stalinisten scheiden? “Op het laatste partijcongres dat Lenin bijwoonde, zegt ze, sprak hij in zijn rede aldus: “Ziedaar nog een jaar voorbij! De Staat is in onze handen, maar op het gebied der politieke staatkunde is alles in dit jaar niet volgens onze wil verlopen. Wij willen het niet erkennen. Neen! En nochtans, hoe heeft de machine gewerkt? Ze beweegt zich niet alleen niet in de richting waarheen wij haar sturen, maar in de richting naar waar zij door “iemand” wordt bewogen. Die “iemand” bestaat misschien uit de onwettige, de onverantwoordelijken, de lieden die God weet waar vandaan zijn gekomen: de speculanten, de kapitalistische kleine bezitters. Misschien de enen en de anderen. De machine beweegt zich geheel anders voort, vooral anders dan degene die zich aan het stuur bevindt het zich voorstelt.”
*
Sinds Lenin deze waarschuwing gaf, zijn vele dingen bij ons verbeterd, maar vele zijn eveneens verslechterd. De invloed van het staatsapparaat nam toe, en daarmede het bureaucratisch bederf van de arbeidersstaat. De absolute en betrekkelijke groei van het kapitalisme op het platteland en zijn absolute groei in de steden beginnen bij de burgerlijke elementen van ons land het bewustzijn te brengen van hun politieke macht. Deze elementen trachten niet steeds zonder succes om zelfs een gedeelte communisten waarmede zij hetzij op het werk of in de loop van het dagelijks leven in betrekking zijn, te ontmoedigen.
*
De kwestie om te weten wie van de twee de bovenhand zal hebben wordt uitgemaakt door een voortdurende klassenstrijd op al de sectors van de economische, politieke en culturele fronten — voor een socialistische of voor een kapitalistische ontwikkeling, voor de verdeling van het nationaal inkomen volgens de ene of de andere ingeslagen weg, voor de algehele proletarische macht of voor de verdeling van deze macht met de nieuwe bourgeoisie. In het land, waar de overweldigende meerderheid van de bevolking gevormd wordt door de kleine boeren en in het algemeen door het klein bezit, voltrekken de voornaamste ontwikkelingsprocessen van deze strijd, zich onder de oppervlakte, van dag tot dag en overal, totdat zij op een plotselinge en onverwachte wijze aan de oppervlakte treden. Het kapitalistisch element vindt zijn uitdrukking vooral in de differentiatie op het platteland en in de aangroei van het privaat bezit. De grote bazen van het platteland verbinden zich, evenals de bourgeoiselementen uit de steden, meer en meer met de onderscheidene schakels van het economisch staatsapparaat. Het gebeurt dikwijls genoeg dat dit apparaat de nieuwe bourgeoisie toelaat om haar doelmatige strijd ten gunste van een verhoging van haar deel van het nationaal inkomen, achter vage statistieken te verbergen. Het handelsapparaat van de Staat, de coöperatieven en de particulieren verslindt een reusachtig deel van het nationaal inkomen: meer dan het tiende gedeelte van de bruto productie. Van de andere kant, vertegenwoordigt het privaat kapitaal, gedurende de laatste jaren, een vijfde gedeelte in het circulerend industriekapitaal, waarvan de jaarlijkse inkomsten vijf miljard bedragen. Tot op heden ontvangt de massa der verbruikers meer dan 50 t.h. van de voortbrengselen van eerste behoefte uit handen van de privaathandel. Het is daarin dat deze zijn bron van winsten en kapitaalophoping vindt. Het verschil (de schaar) tussen de prijzen van de landbouwproducten en die der nijverheidsvoortbrengselen, het verschil tussen de prijzen van de groot- en de kleinhandel, wat men de “breuk” der prijzen noemt, en wat allemaal zijn oorsprong vindt naargelang de verschillende takken der boereneconomie, volgens de gebieden, volgens de seizoenen en volgens het verschil in prijzen van het binnenland en de wereldmarkt, dit alles vertegenwoordigt voor het privaat kapitaal een voortdurende bron van verrijking.
Het privaatkapitaal bekomt een woekerachtige intrest op de hypotheken en verrijkt zich door de staatsleningen. De rol van het privaatkapitaal is eveneens zeer belangrijk in de nijverheid.
Zulk een toestand kon niet nalaten een diepgaande invloed uit te oefenen op de maatschappelijke samenstelling der Partij. Het aantal fabrieksarbeiders is proportioneel achteruitgaand tegenover dat der boeren en ambtenaren. Maar het is vooral de maatschappelijke samenstelling van de leidende kaders welke een diepgaande verandering heeft ondergaan. Terwijl het geheel der Partij een derde deel telt aan fabrieksarbeiders is dit element slechts voor één tiende gedeelte in de beraadslagende organismen vertegenwoordigd. De kleinburgerlijke elementen dringen er zich in, er al de vooroordelen en zwakheden van hun klasse meebrengend.
De rol van de vroegere (“ci-devant”) sociaal-revolutionairen en mensjewieken is steeds toegenomen en veelvuldig gebeurt hun verzaken aan hun oude opvattingen maar zuiver voor de vorm.
En naarmate deze innerlijke verandering der Partij de vorming van een arrogant bureaucratisme met zich sleept, het beeld van een werkelijke kaste aannemend en waarvan de belangen verschillen met die van de massa, vertoont het partijregiem ernstige verschijnselen van bederf. De innerlijke partijdemocratie werd aangetast en somtijds vernietigd in gelijke verhouding tot de groei van het bureaucratisme en functionarisme.
De Oppositie heeft in de loop van de laatste jaren niet opgehouden om aan de meningen welke ze ten opzichte van het geheel der situatie in de Sovjet-Unie had, een scherpe kritiek te verbinden van dit bureaucratisme.
Doch laten we terugkeren tot de mening welke de Oppositie over de algemene politiek der Partij koestert.
“In de voorwaarden — zegt het platform — waarin de Sovjet-Unie zich tegenwoordig bevindt, zou het opportunisme er tenslotte in toestemmen met het streven der arbeidersaristocratie naar een akkoord met de nieuwe opkomende bourgeoisie, met de koelak, en de Nep-man, dus met het internationaal kapitalisme, ten koste der belangen van de massa der arbeiders en arme boeren.
*
Het is even onzinnig te zeggen dat wij die of die fractie der partij of van het Centraal Comité beschuldigen van verraad jegens de revolutie, van verraad der belangen van het proletariaat. Een verkeerde politieke lijn kan ingegeven zijn door een oprechte bezorgdheid voor de belangen der arbeidersklasse. De knapste vertegenwoordigers van de rechtervleugel van onze partij zijn overtuigd dat het akkoord hetwelk zij gereed zijn met de bourgeoiselementen af te sluiten noodzakelijk is voor de belangen der arbeiders en boeren, dat het een van deze manoeuvers daarstelt welke door Lenin als volkomen toelaatbaar werden beschouwd. Zelfs de rechtse groep die een openlijke strekking naar de afwijking vertegenwoordigt, verwerpt het denkbeeld van een Thermidor.
Wie zou in deze beschouwingen welke geformuleerd werden na een grondige ontleding der feiten en machtsverhoudingen in Rusland, de taal kunnen herkennen, welke de meerderheid in haar bladen en redevoeringen aan de oppositie toeschrijft?
Voor Rusland eiste de oppositie een aantal maatregelen welke tegelijkertijd de voortzetting van de opbouw van het socialisme en van de strikte handhaving der proletarische dictatuur moesten verzekeren.
Teneinde de verwezenlijking van onze revolutionaire ideologie van elk revisionisme te ontdoen, ving de oppositie aan met de nieuwe stalinistische theorie over de opbouw van het socialisme te bestrijden. Stalin en zijn discipelen verkondigen inderdaad dat de voltooiing van deze opbouw in het geheel niet het naar de macht grijpen der arbeiders in andere landen vereist. Het zou volstaan dat deze de oorlog tegen Rusland en de restauratie van het oude regiem verhinderen.
Deze opvatting getuigt van een ontegensprekelijk eng nationaal inzicht. Ze dreigt de meest gevaarlijke verwarring over de bepaling der ordewoorden van de wereldrevolutie te doen ontstaan.
De oppositie bestreed deze zienswijze, in niets aan de gezonde en levende marxistische traditie willend verzaken. Ze toonde de noodzakelijkheid aan van de uitbreiding der revolutie tot de andere landen, voor de beslissende organisatie van de socialistische productie, zonder ook maar in het minst de reusachtige rol der Sovjet-Unie te verkleinen. Ze bewaarde aldus in volle klaarheid de voornaamste taken van het internationale proletariaat.
Welke waren de redenen van dit eng nationaal standpunt waaraan de Sovjetbureaucratie met Stalin aan het hoofd zich schuldig maakte? Men moet ze gedeeltelijk zoeken in de verkeerde waardering welke men heeft over de betekenis der grote overwinningen welke in de loop van de laatste jaren op economisch maatschappelijk en cultureel gebied behaald werden.
Deze overwinningen hebben de Sovjetbureaucratie niet slechts alleen van vreugde vervuld. Zij hebben haar halfdronken gemaakt en zoals het immer in de geschiedenis van het opportunisme gebeurt, heeft ze de onmiddellijke successen, juist omdat zij er ruim van profiteerde, verward met de waarborgen van een beslissend succes.
Stalin heeft op het XVe Congres de gevaren van een ijdel bureaucratisch optimisme aangeduid. Ongelukkig heeft hij er zich zelf als theoreticus en foerier van opgeworpen. Zijn opmerkingen konden bijgevolg niet in het minst de mentaliteit van een bureaucratie hervormen welke zich bovendien meer bekrompen bezig houdt met particuliere en plaatselijke zaken, en het vermogen verloren heeft om het geheel van het aangevangen Sovjet werk te omvatten.
Is het te verwonderen, indien de Russische Kommunistische Partij, beheerst door deze bureaucratie, verblind door de draagkracht der verkregen successen, van die tijd af niet meer met de nodige werkelijkheidszin de gevaren wist te zien, die zich van de andere kant op een openlijke of verborgen wijze op de weg van de proletarische dictatuur en van het socialisme vertonen. Welke zijn deze gevaren?
Komt in de eerste plaats de door de rijke boer in de loop van de laatste jaren verkregen economische macht, het opkopen der gronden en productiemiddelen. Het aanvallend karakter van deze koelak tegen de dictatuur van het proletariaat heeft zich verscherpt. Hij tracht zich meer en meer te ontdoen van de belemmeringen welke de dictatuur aan de uitbreiding van zijn macht stelt. Aldus stuwt hij aan op de opheffing van het staatsmonopolie op de buitenlandse handel. Hij tracht zelf zijn graan en zijn andere producten uit te voeren, en vervaardigde producten naar het hem past op de buitenlandse markt te kopen.
In het dorp tracht hij de gemiddelde en arme boeren onder zijn voogdijschap te stellen, hen op sleeptouw te nemen, van hen “winst” te maken.
Hij beproeft een steeds grotere uitbuiting van de landbouwarbeiders. Naarmate hij zich economisch versterkt, oefent hij een grotere druk op de Sovjetbureaucratie uit, houdt zich door honderd sluwe middelen met de omkoping van functionarissen bezig en weet zijn wil op de loop van de Staat uit te oefenen.
Niemand heeft ooit beweerd dat de revolutie het volle socialisme op het platteland gebracht had. Verre van daar. Maar men hoopte er met behulp der elektrificatie, der regelmatige technische verbetering, der collectieve bewerking van de grond en door de coöperatie geleidelijk toe te komen.
Zulk een overgangsperiode sluit in het geheel de klassenstrijd op het platteland niet uit. In zijn befaamde kleine brochure De belasting in natura, welke geschreven werd om de NEP (Nieuwe Economische Politiek) te verklaren, en tegelijkertijd een van zijn meesterwerken is, stipte Lenin, met de vastheid die gans zijn persoonlijkheid kenmerkte aan, dat gedurende gans deze periode de strijd tussen de kapitalistische en socialistische elementen op het platteland zou voortduren, somtijds zelfs met de grootste hevigheid.
Sprekende over het aantal mogelijkheden der indringing van de kleinburgerlijke elementen op het platteland in de Sovjeteconomie, zegde hij:
“Ofwel zullen we deze kleinburgers dwingen zich te onderwerpen aan onze controle en boekhouding, ofwel zullen ze onze arbeidersregering omverwerpen, evenals Napoleon en Cavaignac, die zich ook stelden op de bodem van het kleinburgerlijk bezit en de val der revolutie veroorzaakten. Dit, is de enigste manier om het vraagstuk te stellen.”
Terwijl in de loop van de laatste jaren de koelak (de rijke boer) zijn macht vergrootte en zijn intriges vermenigvuldigde, streed de oppositie juist voor de versteviging van de door Lenin vooropgestelde controle. Zij was het die politieke en geen administratieve- en politiemaatregelen eiste.
De meerderheid daarentegen volgde een opportunistische politiek vol van gevaren, terwijl ze de kritiek en ordewoorden der oppositie miskende en misvormde. In de plaats van het standpunt van Lenin stelde Stalin het zijne dat hij op volgende wijze formuleerde:
“Men kan de Russische landbouw niet vereenzelvigen met die van het Westen, waar de ontwikkeling van de landbouw zich op de gewone kapitalistische wijze voltrekt. Hier is dat verschillend. Bij ons kan de ontwikkeling van de landbouw dezelfde weg niet volgen omdat het bestaan der Sovjetmacht en de nationalisatie der grote nijverheid en productiemiddelen zulk een ontwikkeling niet gedogen.”
Boecharin, scholastisch doctrinair en volgzaam theoreticus der bevelen van een brutaal en geestelijk beperkt practicus, is in die richting nog verder gegaan. Maar deze stalinistische opvatting sluit juist de befaamde vraag uit: “Wie zal overwinnen?”, omdat volgens haar de boerenmassa fataal de weg van het socialisme opmoet. Ze miskent de inhoud van de klassenstrijd.
Zulk een leerstelling kon in het geheel niet tot een soepele doch meer en meer omvattende controle op de kleinburgerlijke elementen leiden; wel integendeel naar haar opheffing. De koelak wist van deze toestand gebruik te maken en veld te winnen.
De maatregelen welke de Sovjetregering in de eerste maanden van dit jaar moest nemen hebben de voorzeggingen, de kritiek en de ordewoorden der oppositie volledig bevestigd. De leveringen hebben talrijke malen en bovendien in onvoldoende mate slechts plaats gehad door middel van dwang en geweld. Maar zolang de weerstand van de koelak periodiek in zekere mate zal gebroken worden door politiemaatregelen, zullen de werkelijke gevaren van een slechte politiek op de dorpen blijven bestaan. Deze kan niet grondig veranderd worden dan door een nauwer verband tussen de middel- en arme boeren met de stadsarbeider opdat de permanente controle van de proletarische dictatuur zich degelijker kan doen gelden tegen de neokapitalistische elementen.
Maar laat ons nu overgaan tot een ander vraagstuk, dat daarenboven in nauw verband staat met dat wat we hier boven beknopt hebben behandeld. Het is dat der industriële ontwikkeling.
“De slepende achterstand van onze nijverheid — zegt de oppositie in haar platform — evenals die van het verkeerswezen, van de elektrificatie en van de constructie — volgens de benodigdheden van de bevolking, van de nationale economie en van het maatschappelijk stelsel der Sovjet-Unie in zijn geheel, verlamt geheel het economisch verkeer, beperkt de verwezenlijking van het handelsgedeelte van de landbouwproductie en haar uitvoer, handhaaft de invoer in een beperkt raam; doet de prijzen boven de kostprijzen stijgen, roept de onstabiliteit van de tschernowetz in het leven, verhindert de ontwikkeling der productieve krachten, vertraagt de toename van stoffelijke welvaart van de arbeiders en boerenmassa, lokt een angstwekkende toename der werkloosheid uit, een verslechtering der huurvoorwaarden, hindert aan het verbinden van de nijverheid met de landbouweconomie en verzwakt de verdedigingsmogelijkheid van het land.”
De onvoldoende gang van de ontwikkeling der nijverheid brengt op zijn beurt een vertraging in de aanwas der plattelandseconomie. Geen enkele industrialisatie is mogelijk zonder een vastberaden vermeerdering der productieve krachten van de landbouw en een verhoging van haar handelsmogelijkheden.
De oppositie steunt zich voor deze beweringen op een massa ontegensprekelijke gegevens.
Welk verband bestaat er, we herhalen zulks, tussen zulk een taal en de mensjewistische uitvluchten?
Maar in plaats van de oppositie te volgen in haar moeilijke maar taaie praktische nasporingen, en die de moeilijkheden op het gebied der industrialisatie klaar onder het oog durft zien, heeft de meerderheid het verkozen een blufpolitiek toe te passen, een vijfjarig groot plan ontwerpende waaraan alle nauwkeurigheid ontbreekt. In de stalinistische redevoeringen en geschriften die dit plan commentarieerden, verving men gewoonlijk de aanwijzing der positieve middelen om de toename van het ritme der industrialisatie te verzekeren, door proclamaties die van het geloof in de opbouw van het socialisme en zijn ononderbroken vooruitgang getuigden.
Dit heeft nochtans niet verhinderd dat de nijverheidsproductie van het vierde trimester van het jaar 1926-1927 11 % minder bedroeg dan de productie gedurende dezelfde trimester van het vorige jaar. De jongste Donetz-zaak heeft van de andere kant bewezen in hoeverre de contrarevolutie zich weet te plooien als ze tracht de Sovjeteconomie in haar grondslagen zelf aan te tasten.
Dit alles toont met de meeste klaarheid aan, dat de Russische KP en de Kom. Internationale er het grootste belang bij hadden de oppositie te aanhoren. Zij bracht de ordewoorden aan waarvan de toepassing de proletarische macht tegen de ernstige gevaren die haar nu bedreigen behoed had.
In stee daarvan, heeft de Partij de versteviging van een bureaucratie die de arbeiderscontrole op de leiding van Partij en Staat saboteert, niet weten te verhinderen.
En de politiek van een leiding die zich aan opportunisme schuldig maakt in de twee grote vraagstukken van de strijd tegen de neokapitalistische elementen op het platteland en in de nijverheid moest andere rampzalige gevolgen met zich mee slepen.
In haar platform heeft de oppositie ze op de volgende wijze nader uiteengezet:
“Verzwakking van de internationale situatie der Sovjet-Unie, verzwakking van de toestand van het proletariaat in verhouding tot de andere klassen der Sovjet-Unie, betrekkelijke verslechtering van zijn materiële toestand, verzwakking van zijn verband met de arme boerenklasse en daardoor de eenheid met de middelboeren bedreigend; verzwakking van zijn rol in het staatsapparaat; vertraging van het ritme der industrialisatie. Het zijn deze gevolgen van de politiek der meerderheid van het Centraal Comité en niet zijn bedoelingen welke de oppositie op het oog had toen ze de kwestie der termidorgevaren stelde, d.w.z. het afglijden van de proletarische naar een kleinburgerlijke politiek.”
Maar het stalinistisch opportunisme manifesteert zich niet alleen bij de kwestie van de opbouw van het socialisme in Rusland.
In de Chinese revolutie heeft het bewijs gegeven van volledig verzaken aan de leiddraden welke de Kom. Internationale zich in haar eerste congressen, onder de persoonlijke leiding van Lenin, had gesteld.
Het gedrag van de stalinistische leiding der KI was zo verkeerd dat het uitliep op het ondersteunen der Chinese bourgeoisie, op het ogenblik dat deze de arbeiders en arme boeren liet uitroeien.
Kort daarvoor had de meerderheid der Kom. Internationale een andere ontzaglijke fout gerechtvaardigd met betrekking tot de tweede grote revolutionaire beweging van de laatste jaren, de Engelse algemene werkstaking. Aan het kunstmatig in stand houden van het Anglo-Russisch Comité, een geheel verkeerde betekenis gevend, een fantastische waarde hechtend aan de invloed die een breuk op de vrede kon uitoefenen, keurden de stalinisten het goed dat de leiders der Russische syndicaten aan de kritiek, die alleen de Engelse arbeiders over de diepte van het verraad van hun leiders kon inlichten, verzaakten.
De oppositie verzette zich tegen de begane fouten zowel in de Chinese kwestie als in de zaak van het Anglo-Russisch Comité. Ook daar ontmoette haar kritiek in het geheel geen ernstige tegenargumenten, de fouten erkennend, doch beledigingen, leugens en een stelselmatige misvorming van haar inzichten. Spoedig vertoonden de door de stalinisten tegen de Oppositie gebruikte middelen het opportunisme in al zijn afzichtelijkheid, in zijn klassieke vormen, maar des te wispelturiger des te doortrapter en cynischer waar ze het snel verlaten van een positie moeten verbergen waar zij zich gisteren nog met de gehele proletarische voorhoede van de wereld bevonden.
De laster, de leugen, de systematische bekladding, de misvorming der geschiedkundige feiten, de vervalsing van documenten en de vervaardiging van valse, dit waren immer de wapens welke door de opportunistische leiders gebruikt werden, die om hun invloed in de arbeidersbeweging te kunnen behouden, de revolutionaire elementen moesten bestrijden. Op dit gebied, zoals op elk ander, bevestigt het opportunisme zijn rol als navolger der slechtste methoden van de bourgeoisie.
De strijd der stalinisten tegen de oppositie bevestigt met een overstelpende vloed van feiten de algemene regels van het opportunisme. Ternauwernood had Trotski in 1923 met evenveel juistheid als krachtdadigheid en klaarheid de bedreigingen van het bureaucratisme in de rangen der KP en in de Sovjetstaat aangetoond, of de bende der functionarissen die dacht dat zij bedoeld werd, keerde zich tegen hem met een blinde haat.
Hij werd aangewezen als de verwenste vijand die men zonder uitstel tot stilte moest brengen of uit het politieke leven verwijderen.
Stalin, Zinovjev te dien tijde, en anderen dachten, om Trotski neer te slaan, een brutaal plan uit. Het bestond daarin om Trotski te beladen met al zijn fouten uit het verleden, om hem voor te stellen als de eeuwige rebel tegen Lenin, de meest donkere plannen uitdenkend om het werk van deze laatste te ondermijnen.
Men zorgde daarenboven’ om de gezichtspunten welke Trotski in het verleden tegen Lenin had verdedigd, in een vals daglicht te plaatsen, hen losmakend van de historische voorwaarden waarin zij zich gevormd hadden. En van de andere kant trachtte men uit de geschriften welke men bij honderdtallen fabrikeerde de belangrijke kwesties te verwijderen — en ze zijn talrijk — waarin Lenin stelling had genomen tegen de onverzoenlijkste tegenstanders van Trotski in overeenstemming met deze laatste.
Maar heel dit afschuwelijke stalinistische bekokstoven raakte niet alleen Trotski. Het minderwaardig gebruik dat de stalinisten van Lenins werk maakten kort na zijn dood voor hun eigen zaak bevestigden de woorden van Lenin over de lotsbestemming der grote revolutionairen:
“De grote revolutionairen hebben tijdens hun leven de sympathie der onderdrukte klasse veroverd door voortdurende vervolgingen, daar hun leerstellingen met een wilde en dolle haat aangevallen werden; zij waren het voorwerp van een kampanje van bekladding en leugens. Na hun dood, zal men trachten hen heilig te verklaren, een zekere glorie aan hun namen te verbinden en hen in ongevaarlijke heiligenbeelden te veranderen met het doel het “vertrouwen” te winnen en de onderdrukte klassen bij de neus te nemen, maar men maakt de inhoud van hun revolutionaire leerstellingen walgelijk; men maakt hun revolutionaire oneffenheden gelijk en stompt ze af.
In zulk een “omwerking” van het marxisme ontmoeten elkaar vandaag in de schoot der arbeidersbeweging de bourgeoisie en de opportunisten.” (Lenin, Staat en Revolutie, 1° deel.)
Teneinde Trotski te treffen, zijn geschriften scheef voor te stellen en zijn stem te versmoren, moest men eveneens zeer dikwijls de geschriften van Lenin verbergen of ze verminken [Deze misvorming van de revolutie is op schitterende wijze in de brief van Trotski aan de geschiedkundige afdeling der Russische Partij aangetoond.]
Aldus werd met alle mogelijke en onmogelijke middelen het “trotskisme” gefabrikeerd. De meest onzinnige redeneringen werden gehouden teneinde te bewijzen dat de tegenstanders van het door hen uitgevonden “trotskisme” de beste en enigste verdedigers van Lenins werk waren. De treffende en diepe eensgezindheid welke tussen Lenin en Trotski bestond sinds de terugkeer van de laatste uit Amerika in 1917, werd ontkend. Verdachte publicisten die deze eensgezindheid in 1923 op besliste wijze bevestigden, ontkenden haar in 1924.
Men trachtte uit de geschiedenis de machtige rol van bezieler en organisator die Trotski van mei tot oktober 1917 vervuld had te verwijderen. Stalin zelf hield zich hiermee bezig terwijl hij de grootheid van deze rol erkend had in een geschrift dat bij de eerste verjaardag van de Oktoberrevolutie gepubliceerd werd.
De houding van Trotski in de kwestie van de vrede van Brest-Litovsk werd tot het uiterste uitgebuit. Maar de meest verwoede man van deze kampanje was Boecharin, hij waarvan men zegt dat hij in die tijd Lenin voor zijn “verraad” wilde gevangen nemen.
Men beweerde zich te bedienen van de theorie der permanente revolutie door Trotski voor 1917 verdedigd om aldus deze laatste als een verwoede vijand van elk verbond tussen de arbeiders en boeren voor te stellen. Boecharin, Stalin, Zinovjev, Kamenev en de talrijke andere mindere wichelaars bootsten aldus heel eenvoudig de contrarevolutionairen na, die in 1919 eveneens een onenigheid tussen Lenin en Trotski uitvonden. Zij verspreiden dit gerucht, zegde Lenin te dien tijde, omdat hun zaken van slecht tot erger gaan en zij geen andere uitweg hebben dan de arbeidende massa te bedriegen over een zogezegde inwendige strijd die de Raad van Volkscommissarissen zou verscheuren.
Het overwegende aandeel dat Trotski had in de organisatie van het Rode Leger was nimmer ontkend geworden. Men weet met welk een trots Lenin in een gesprek met Gorki de buitengewone hoedanigheden van Trotski als organisator roemde. Stalin beval echter, om de herinnering aan de bewezen diensten uit te wissen, ze van nul en gener waarde te verklaren. Hij vond de Jaroslavski om hem op de zotste wijzen te gehoorzamen.
Maar wij kunnen hier slechts enkele uitzichten van de afschuwelijke “antitrotskistische” kampanje aanstippen.
Na gedurende jaren een der meest aanvallende voorgangers te zijn geweest in de kampanje tegen het “trotskisme”, erkende Zinovjev in 1926 dat dit in werkelijkheid niet bestond en slechts was uitgevonden om Trotski politiek in diskrediet te brengen.
Zinovjev sprak op dat ogenblik de waarheid, want in plaats van in zekere van zijn fouten uit het verleden te volharden, spande Trotski, die nimmer aan de marxistische ontleding van de toestand der Sovjet-Unie en van de internationale politiek verzaakte, zich in om in navolging van Lenin de Russische Revolutie tegen haar ondergang te verdedigen.
En het is juist omdat het stalinistisch opportunisme deze klaarziende wachter op zijn weg ontmoette, dat het trachtte hem te omcirkelen en te vernietigen in een atmosfeer van intriges, bedriegerijen en demagogie.
Hoe machtig echter ook de persoonlijkheid van Trotski weze, speelde hij in de oppositie waar hij diep zijn stempel opdrukte en haar met al zijn genie steunde, slechts een rol van voorloper.
Toen in de loop der jaren 1924, 25, 26 en 27 de verschillende fracties zich om hem heen schaarden, min of meer standvastig met verschillende punten van voorbehoud in een geest van meer of minder compromis, werden zij slachtoffer van dezelfde methoden als die welke op Trotski werden toegepast. Gans het stalinistisch partijapparaat werd in werking gesteld om hen van de massa af te snijden, hun kritieken en ordewoorden te verstikken of ze in een vals daglicht te plaatsen.
Naarmate de verschillende elementen der oppositie meer vastheid en samenhang in hun gemeenschappelijke werking betoonden, zich duidelijker als een stevig blok voorstelden van krachten die de weg aan het stalinistische revisionisme versperden, verdubbelde dit in leugenachtige sluwheid, onoprechtheid en brutaliteit.
Zich beroofd ziende van alle regelmatige middelen der partij om haar standpunt te verdedigen, vals beschuldigd van de slechtste compromissen en de meest gevaarlijke dwalingen, werd de oppositie opzettelijk door de stalinisten de weg van het fractionisme opgeduwd.
Nimmer dacht de oppositie er nochtans aan het initiatief te nemen tot een breuk der partijeenheid. Herhaalde malen stemde zij toe in de ontbinding van haar fracties op voorwaarde echter dat ze telkenmale de toestand dit vereiste haar mening in de organen en vergaderingen der Partij zou kunnen verdedigen. De stalinisten deden alsof zij deze voorwaarden aanvaardden welke ten andere slechts overeenstemden met de strikte in achtneming der statuten van de Partij. In werkelijkheid echter, dachten zij er slechts aan de oppositie in een hinderlaag te lokken en haar elke mogelijkheid tot verdediging van haar ideeën te ontnemen.
Toen voor de opening der discussie in de Russische Partij over de vraagstukken welke aan de dagorde van het XVe Congres stonden, de oppositie haar stellingen publiceerde, verloor het stalinistisch bureaucratisme zijn voorzichtigheid in de onderdrukking. Het voelde dat de klaarheid, krachtdadigheid en eenheid der gezichtspunten welke de oppositie formuleerde deze keer zijn eigen verzaken aan de juiste wegen van de revolutie in het volle licht stelden.
Het wilde tot geen enkele prijs de discussie op het regelmatig terrein, ontdaan der maneuvers en demagogie zoals de oppositie het aanbood, aangaan.
De publicatie van het platform der oppositie werd verboden. In werkelijkheid werd het nimmer door de basis der Partij gekend. Maar terwijl het verboden was, werd het onder toezicht van Stalin en Boecharin aan de Russische arbeiders en boeren medegedeeld. Men schaamde zich dus in het geheel niet om het voor te stellen als een mensjewistisch contrarevolutionair geschrift, waardig van de heftigste tegenstanders der proletarische dictatuur.
Na een nieuwe “antitrotskistische” kampanje, waaraan elke ernstige discussie der ideeën van de oppositie ontbrak, veroorloofde men aan deze om over de verschillende in bespreking zijnde kwesties afzonderlijke stellingen voor te brengen. Zij kwamen dikwijls genoeg slechts toe in de partijcellen als de congresafgevaardigden reeds op weg waren naar Moskou.
Beroofd van elk ernstig middel tot verdediging en uitdrukking, op één lijn gesteld met de witte benden voor de wanhopige pogingen welke ze deed om haar meningen aan het oordeel der arbeiders te onderwerpen, verscherpte de oppositie haar verzet tegen de wandaden van het stalinisme en gaf tijdens de feesten van de Xe verjaring der Oktoberrevolutie, openlijk haar wil te kennen om haar stem te doen weerklinken.
Dit verzet van de zijde der oppositie gaf aan de stalinisten het voorwendsel om tot de uiterste maatregelen, de openlijke vervolging, over te gaan.
De leiders der oppositie, met Trotski aan het hoofd, werden uit de Partij gesloten. Aldus sloot men op voorhand de poorten van het Congres voor de neus der oppositie stevig toe.
Op het Congres zelf eisten de stalinisten niet slechts de terugkeer van de oppositie binnen de regelmatige grenzen der partijorganisaties. Haar ideeën werden als een ketterij beschouwd, onverenigbaar met de hoedanigheid van partijlid. Men eiste dat zij voor altijd er aan zou verzaken hen nog eens te willen verdedigen. Aldus werd de wet der “ideologische ontwapening” afgekondigd.
Maar de gebeurtenissen zelf hadden de stalinisten gedwongen hun bedriegerij en schijnheiligheid te bekennen. Want zulk een houding van de zijde der meerderheid betekende voor elk nadenkend arbeider niets anders dan de wil tot scheuring met de groep der oude bolsjewieken van de oppositie, die zich tot taak had gesteld in historische voorwaarden van bijzonder moeilijke aard de zuiverste revolutionaire traditie te verdedigen. Eens te meer trachtte het opportunisme zijn tegenstanders verantwoordelijk te stellen voor zijn verdelingswerk.
De oppositie bewust van de werkelijke aard van het drama waarin zij zulk een grote rol vervulde, kon niet terugwijken. Slechts Zinovjev, Kamenev en enkele anderen, gewoon aan jezuïtische bekeringen, rolden in de afgrond van de lompe valstrik welke Stalin hun had gespannen.
De meest misdadige twijfelingen en tekortkomingen in de arbeidersbeweging zijn die der groepen waarop op de beslissende ogenblikken de verdediging der revolutionaire tradities tegen hun vernietigers berust. Trotski en zijn kameraden begrepen dit.
De hechtheid aan hun revolutionaire princiepen, hun onbuigzame wil ze te verdedigen kostte hun niet slechts de uitsluiting uit de Russische Partij, maar bracht hen ook de verbanning.
Dit betekent voortaan een belangrijk keerpunt in de Russische Revolutie.
“De verbanning van ons soldaten der Oktoberrevolutie en strijdgenoten van Lenin is de duidelijkste uitdrukking van de veranderingen van de klassenverhoudingen welke in het land hebben plaats gevonden, en betekent bovendien eveneens de klaarste uitdrukking van het afglijden naar het opportunisme. Wij zijn er niet minder stellig van overtuigd dat de grondslag der Sovjetmacht nog steeds gevormd wordt door het proletariaat. Het is dat wat de volledige mogelijkheid voor de proletarische dictatuur bewaart, om de orde te herstellen en haar zonder nieuwe revolutionaire schokken te verstevigen, door een krachtdadige verandering van de politieke lijn door het herstellen der fouten en het doorvoeren van diepgaande hervormingen.” Dit is tegelijkertijd de waarschuwing op de hoop welke de bannelingen uitspraken voor hun vertrek naar Siberië.
Sinds de verwijdering van hun leiders zijn de leden der oppositie het voorwerp geweest van de meest brutale vervolgingen. Hun macht blijft echter levend en onoverwinnelijk, omdat ze overeenstemt met de diepste verzuchtingen van het Russische proletariaat.
Het mechanisme der overbrenging van de stalinistische methoden uit de Russische KP naar gans de Komintern, is in de grond heel eenvoudig.
Zoals we het reeds opmerkten, blijft de invloed der Russische leiders in de Komintern overweldigend. In de andere afdelingen van deze zijn er niet veel elementen te vinden die in staat zijn zelf na te denken en zelf onze methoden van marxistische ontleding, welke onder alle omstandigheden van toepassing is, aan te wenden.
De besluiten der KP zijn voor deze elementen als bevelen welke men tot op de letter moet uitvoeren, zonder enige controle op hun juistheid.
Van de andere kant, geven deze elementen in hun eigen land, ontmoedigd, en ideologisch uitgeput, het op om het ingewikkeld en dikwijls onvoorziene en langzame proces der kapitalistische ontbinding en van de revolutionaire op- en neergang te volgen. Zij verzaken aan het oplossen der werkelijke moeilijkheden der vorming van communistische partijen die waarlijk volgens plaats en tijdsomstandigheden hun zending weten te vervullen.
Integendeel verkiezen zij aan bluf en woordenputschisme te doen en zoeken in hun aanname der stalinistische richtlijnen een waarborg tegen de kritiek op hun eigen fouten.
Deze gedemoraliseerde elementen konden niet de minste weerstand bieden aan het stalinistisch opportunisme. Zij waren niet in staat een enkele noodkreet te doen horen om de Russische KP te waarschuwen voor de opportunistische weg welke ze inslaat. Ze konden slechts op kruiperige wijze de modellen van de antitrotskistische kampanje, die het stalinistische centrum leverde, kopiëren, met de teksten knoeien, naar links en rechts schelden, overal verwarring en wantrouwen stichten en onze beweging in diskrediet brengen. Nimmer tevoren werd de geschiedkundige waarheid met zoveel schaamteloosheid behandeld.
Ternauwernood had het XVe Congres der Russische KP dan ook “de onverenigbaarheid der trotskistische ideeën met het lidmaatschap der bolsjewistische partij” gedecreteerd, of het Uitvoerend Comité der Komintern nam zonder enige bespreking een gelijkaardig besluit aan.
Van toen af moest de uitvoering van dit besluit in gans de Internationale een hernieuwing der kampanje tengevolge hebben, gemener dan ooit te voren en ten doel hebbend alle oppositie-elementen te vernietigen.
Het is gedurende deze laatste kampanje dat eveneens de uitsluitingen tegen de oppositie der Belgische KP werden doorgevoerd. In deze laatste vond men de meest kruiperige politiekers, die plat op de buik lagen voor de eisen van het stalinistisch opportunisme.
Vanaf de eerste ogenblikken van de discussie over het vraagstuk der Russische oppositie in de Belgische KP, gaven de stalinisten een Belgische uitgave uit van de lasterlijke en leugenachtige literatuur die door de vuilniskarren in Rusland over de oppositie was uitgestort. Het ging er om wie de grootste pochhans kon zijn, om bergen van onzin te verkopen.
Het UK der Komintern kwam in allerijl de stalinisten in Vlaanderen en Wallonië ter hulp. Deze was kenschetsend en waardig van “revolutionairen” die van het demagogisch geknoei hun hoogste wet hebben gemaakt en de waarheid verachten. Inderdaad, in de geschriften welke het UK der Komintern, dat met zijn “prestige” en zijn “autoriteit” goochelde, aan de leden der Belgische Partij zond, deed men zijn best in het opsporen van het “pure trotskisme”, van het mensjewisme, van het opportunisme en eveneens van het sektarisme in gans de politiek welke gevoerd werd door de oppositie-elementen welke zich aan de partijleiding bevonden.
Volgens bekwame en geleerde specialisten konden alleen de fouten door de oppositie in België begaan haar mening over de Russische kwestie verklaren. Men zette zich dus aan het werk om al de fouten die men nodig had uit te vinden.
De uitdagingen en de kampanje, ingegeven door de Komintern en trouw door de Belgische stalinisten uitgevoerd, nam toe tot de Nationale Conferentie van de Belgische KP op 11 en 12 maart ll. Toen moesten de stalinisten gans hun schijnheiligheid en het lompe verdelingsmaneuver dat zij hadden ontworpen, bloot geven.
Terwijl de Nationale Conferentie plaats vond was het UK der Komintern te Moskou vergaderd.
Dit laatste nu besloot eenvoudig, zoals we het reeds schreven, om voor heel de Internationale het besluit van het XVe Congres der RKP ten opzichte der oppositie toe te passen.
De meerderheid der Russische Partij had inderdaad de scheuring met de oppositie veroorzaakt, door de ideologie van deze laatste onverenigbaar te verklaren met de hoedanigheid van lid der Partij. De meerderheid der KI volgde haar voorbeeld.
Van dan af hadden de Belgische stalinisten slechts te gehoorzamen en ook hier de scheuring te voltrekken. En zij deden het van ganser harte.
Het maneuver bestond daarin om deze wil tot scheuring voor de arbeiders te kunnen verbergen en het werkelijk karakter ervan achter de vuiligheid der intrige te kunnen verschuilen. De meerderheid wist dat de oppositie haar ideeën niet zou opgeven. Zij kon zulks niet doen. De minste weifeling van haar, de kleinste concessie in de omstandigheden dat zij de erfgename werd der revolutionaire traditie tegen het opportunisme en het bedrog der arbeidersklasse was van harentwege een lage misdaad geweest. Zij had zich ten hoogste aan de beslissingen der Nationale Conferentie kunnen onderwerpen indien haar de mogelijkheid was gegeven om bij bepaalde gelegenheden haar inzichten regelmatig, voor al de instanties der Partij en Internationale te verdedigen. Zij kon niet toestemmen in de politieke zelfmoord welke men haar opdrong.
Geheel volgens de besluiten van het UK der Kom. Intern. trachtten de stalinisten de oppositie uit elkaar te doen vallen, haar te verspreiden, haar door gedeeltelijke uitsluitingen te verzwakken, haar zedelijk en stoffelijk te vernietigen.
Maar al deze pogingen van politieke corruptie vertiendubbeld tegen een gedeelte der oppositie, leden schipbreuk.
Op de Nationale Conferentie zelf namen de stalinisten zich voor om individueel aan de leden der oppositie een reeks vragen te stellen. Deze eindeloze vragen konden feitelijk tot een enkele vraag teruggeleid worden:
“Bent gij bereid om niet slechts de inzichten der oppositie te verwerpen maar ook om ze morgen te bestrijden, en u bijgevolg voor te stellen als neomensjewieken, contrarevolutionairen of beter nog neofascisten in de dop enz., enz.”?
De belachelijkheid en gemeenheid van deze handelwijzen verdienen geen verder commentaar.
De oppositie had haar mening en haar gedrag bepaald, haar verklaringen [Zie nr. I van de Kommunist, verschenen 25 maart 1928.] dienaangaande waren volkomen duidelijk. Waar de stalinisten volhardden in hun schijnheiligheid, hun bedriegerij en dolzinnige houding, trok de oppositie zelf de besluiten van haar werkelijke uitsluiting.
Zij richtte zich in als Oppositiegroep, haar politiek vaststellend en openlijk praktische maatregelen nemend.
Sindsdien werkt de oppositie voort zonder koortsigheid, maar met een wilskracht die geen enkele poging onbeproefd zal laten om haar communistisch programma toe te passen, met de zekerheid vroeg of laat het toenemend opportunisme in de rangen der Komintern neer te slaan, mee te werken aan de poging die het leidend politiek orgaan van het internationale revolutionaire proletariaat moet bevrijden van alle opwellingen van elk stalinistisch of ander revisionisme.
Het is niet alleen over de Russische kwestie dat de meerderheid en oppositie diepgaande meningsverschillen hebben. Onze stalinisten hebben erop gewezen. Maar ook daar hebben ze de verwarring verenigd met het bedrog. Het volstaat niet op het hoofd van de tegenstander een oneindige reeks holle frasen op te stapelen om zelf vrij uit te gaan.
Aldus zou de oppositie volgens het zeggen der stalinisten die op de vergaderingen der Partij en Jeugd de les spellen sektarisch zijn en uitgesproken vijandig wezen aan een massapartij.
De oppositie is niet sektarisch. Zij is vast besloten te werken aan de vorming van een revolutionaire massapartij. Maar teneinde zeker haar doel te bereiken, begint zij met haar wensen en voorbijgaande indrukken niet als duurzame realiteiten te beschouwen.
Er is geen revolutionaire massapartij mogelijk, d.w.z. een partij die de arbeidende klasse leidt en voorgaat, zonder dat de proletarische voorhoede een diepgaande en onmeedogende ideologische opklaring verwezenlijkt. Dit is niet mogelijk indien men zich tevreden stelt om door het venster op het hoofd der reformisten te spuwen en tegelijkertijd de deur opent voor het opportunisme. De woordenkramerij die slechts bluf brengt, heeft nimmer als revolutionaire richtlijn kunnen dienen.
De oppositie zou ook nog opportunistisch wezen in de praktijk. Ze is het niet. Maar zij weigert om als grote organisator te poseren. Men organiseert niet in de ruimte, men organiseert niet op papier, met een grootsprakerige technische terminologie zonder betekenis. Men organiseert de massa niet in de burelen van een partij waar alleen een apparaat dat in de wolken zweeft, functioneert. En men organiseert zelfs dit apparaat niet doordat men het een tikje militair karakter geeft zonder verband met het arbeidersleven.
De oppositie weet dat de organisatie der massa, haar leiden op de revolutionaire weg niet alleen van haar eigen wil afhangt. Ook de geschiedenis heeft haar woord te zeggen bij de uitvoering der partijtaken. En al de keerpunten in de geschiedenis gelijken in het geheel niet op elkaar.
Het volstaat voor de oppositie haar weg te zoeken opdat zij zich steeds klaarder op een objectieve wijze aan de grote uitgebuite massa kan voorstellen, om verzekerd te zijn deze op het beslissend ogenblik van de strijd tegen het kapitalisme te kunnen leiden. Dit onderzoek brengt toewijding en onvermoeibare gehechtheid aan de dagelijkse strijd der arbeiders met zich mede.
Het starre sektarisme verenigd met het opportunisme is het deel van hen die voortdurend de “linkse” en illusionistische fraseologie verbinden aan een kleingeestig formalisme dat de werkelijke behoeften der arbeiders vervangt door de fantastische bokkensprongen van hun geautomatiseerde groep.
Door ons zonder enig voorbehoud tegen het stalinistisch opportunisme van elke schakering in gans de Internationale en vooral in België te stellen, zijn we evan overtuigd aan de vernieuwing der revolutionaire beweging te arbeiden.
Zoals wij het in de aanhef van deze brochure zegden, maakt de proletarische revolutie haar eigen kritiek. Eens te meer moet zij zich onmeedogend tonen.
Het domme gelach en de lompe spotternij welke ze in de rangen der bourgeoisie veroorzaakt, zullen eens in uitingen van angst veranderen. De kiesspeculaties die ze bij de reformisten doet ontstaan zullen door spijt en bittere klachten gevolgd worden.
Gans de arbeidersbeweging doorleeft een smartelijke en diepgaande crisis vol van verdeeldheid, nederlagen, verraad en ineenstortingen. De onenigheid en bijwijlen de verslapping brengen haar in de war. De verbanning van communistische revolutionairen in het land waar de proletarische dictatuur verzwakt, is de meest treffende gebeurtenis van de diepte en ingewikkeldheid van deze crisis.
Maar uit deze schokken en vernietigingen van vijandige elementen zullen een nieuwe aanvalskracht en revolutionair bewustzijn geboren worden welke tot op heden onbekend waren. Er zal ondertussen niet lang moeten gewacht worden vooraleer de proletarische revolutie op een beslissende wijze met de wapens zal overgaan tot de kritiek. Dan zal haar Kommunistische Partij haar krachten aan haar beloften hebben te toetsen.